Quan điểm

Mục tiêu giữa Miura Toshiya với liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) không dừng lại ở khu vực Đông Nam Á mà còn hướng đến sân chơi tầm châu Á.[53] Miura Toshiya tin tưởng với chiến lược đúng đắn của liên đoàn Bóng đá Việt Nam và phẩm chất của người Việt, đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam đủ sức vào nhóm 10 đội bóng mạnh nhất châu Á.[54] Ông nhận xét "Làm bóng đá ở Việt Nam khó hơn các bạn nghĩ, vì mục tiêu của bóng đá Đông Nam Á rất khác Nhật Bản. Họ thường quan tâm hơn tới những giải đấu vừa tầm trong khu vực như AFF Cup và Sea Games thay vì các giải đấu của châu lục. Thắng hoặc hòa các đội hàng đầu châu lục mới là cách để Việt Nam nâng tầm của mình trên bản đồ bóng đá thế giới, bởi các giải AFF Cup và SEA Games chỉ được tính như các trận giao hữu trên hệ thống của FIFA. Để giành chiến thắng trước các nước châu Á có trình độ cao hơn, chúng tôi cần cải thiện và nỗ lực để giải quyết những điểm yếu. Việt Nam không nên lấy bóng đá Thái Lan làm thước đo".[55] Miura Toshiya cho rằng "tôi cần 4 năm để vực dậy và xây dựng một đội tuyển Việt Nam hùng mạnh".[56]

Ông nhận xét cầu thủ Việt Nam còn nhiều điều cần cải thiện, yếu tố quan trọng nhất là thể lực; Miura Toshiya không hiểu vì sao truyền thông Việt Nam luôn đặt câu hỏi về U-19 Việt Nam bởi ông cho rằng có nhiều cầu thủ U-19 giỏi nhưng vẫn chỉ là cầu thủ trẻ.[17][57] Sau một năm đảm nhận huấn luyện viên trưởng các cấp độ đội tuyển Việt Nam, ông cho rằng cầu thủ người Việt "tập luyện chăm chỉ, biết lắng nghe học hỏi và đó là nền tảng để họ tiến bộ và phát triển.[...] Người Việt có một chút gì đó ngại ngùng, khác với những người châu Âu vốn tự tôn và kiêu hãnh. Người Nhật như tôi cảm thấy rất thoải mái khi làm việc tại Việt Nam.[...] Nếu so sánh với các nền bóng đá Trung Đông thì chúng ta hiện tại yếu hơn về thể lực. Nhưng tôi nghĩ cải thiện thể lực nhanh hơn là cải thiện kỹ thuật. Các cầu thủ Việt Nam hiện tại đã có kỹ thuật tốt để chơi bóng, vì thế cải thiện thể lực sẽ không mất nhiều thời gian"; ông cho rằng có lợi thế vì không biết tiếng Việt và không đọc được báo chí Việt Nam nên không chịu nhiều áp lực.[57] Miura Toshiya nêu quan điểm "V-League rất tệ. Cầu thủ không chịu chạy và cũng không chịu khó vận động, có lẽ là vì trận đấu bắt đầu lúc 17h khi thời tiết còn nắng nóng. Điều này cũng có lý do của nó. Một là do truyền hình phát hai hoặc ba trận đấu cùng lúc. Hai là do lúc 19h có chương trình thời sự nên không thể tổ chức trận đấu vào lúc đó. Nếu ở Nhật Bản, chúng tôi phải thảo luận đẩy ai xuống với những câu hỏi đại loại "Tại sao không chọn cầu thủ này?". Còn ở Việt Nam thì ngược lại, ban đầu tôi thấy hầu như không ai vừa mắt mình nên phải dùng phương pháp loại trừ. Nghĩa là, bỏ cậu này vậy thì chọn cậu kia thôi. Đặc trưng của cầu thủ ở Đông Nam Á có lẽ là ghét chạy hay phòng ngự. Những cầu thủ giỏi ở đây cũng chỉ giống như cầu thủ giỏi ở Nhật Bản 30 năm trước, chỉ giỏi khi giữ bóng. Với bóng đá chuyên nghiệp, điều này là tối kỵ.[58] Ông ủng hộ quan điểm hạn chế tiền đạo ngoại binh tại V-League nhằm tạo cơ hội cho cầu thủ người Việt có nhiều cơ hội ra sân.[59] Miura Toshiya thường cùng học trò hoàn thành các bài tập khởi động, trái ngược với Park Hang-seo thích trêu đùa và giao lưu cùng học trò.[60]

Miura Toshiya nêu quan điểm "luôn giữ thái độ đúng mực, làm việc trên nguyên tắc và tuân theo quy định, không có trách nhiệm phải thân thiện với những người không liên quan.[...] Huấn luyện viên phải dung hòa được hai yếu tố đối kháng và tập thể. Một cầu thủ khỏe là chưa đủ, mà cả 11 cầu thủ cần nền tảng thể lực ngang nhau.[...] Chúng ta hay nói về kỹ thuật, nhưng bao nhiêu người hiểu đúng về khái niệm kỹ thuật, tôi nghĩ đấy là câu hỏi cần được giải đáp. Kỹ thuật bóng đá không chỉ là chuyện đảo chân, rê dắt qua người. Kỹ thuật bóng đá bắt đầu từ những thứ hết sức cơ bản như chạm một, chuyền bóng và sút bóng. Kỹ thuật hay chiến thuật bóng đá đều bắt nguồn từ nền tảng thể lực. Bạn phải đủ khỏe thì mới có thể tỉnh táo tới những giây cuối cùng. Mà chỉ có tỉnh táo mới giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn, nhất là khi trận đấu đi về những phút cuối.[...] Nghề huấn luyện cấp đội tuyển có một đặc thù là thời gian "làm việc thật sự" rất ít, chỉ từ bảy tới chín tuần mỗi năm. Phần lớn thời gian trong năm, việc của huấn luyện viên một đội tuyển quốc gia giống như nhà nghiên cứu khoa học vậy, chỉ có thể ghi chép, quan sát và tự đúc kết. Nó không phải công việc ngày qua ngày mà luôn có độ trễ. Sai số là rất nhiều, trong khi cơ hội sửa sai gần như là không có".[61] Ông tái khẳng định "Bóng đá Việt Nam có một cái rất giống bóng đá Nhật Bản là đề cao yếu tố khéo léo mà quên đi căn bản của bóng đá là thể lực, là khả năng tranh chấp. Nếu anh không khỏe thì trí óc anh cũng không tỉnh táo mà rê dắt, dứt điểm".[62] Miura Toshiya nhận định "Bóng đá Việt Nam có rất nhiều vấn đề, nhưng nếu nói về năng lực trên sân cỏ thì tôi nghĩ họ không phải là đội bóng có tinh thần làm việc cao, không có ý thức về mặt phòng ngự và tranh cướp bóng. Khi họ cầm bóng thì họ chơi rất tốt nhưng tôi thấy nhiều khi vừa bị cướp bóng xong là họ dừng chơi luôn. Họ đã không tìm hiểu và phân tích kỹ đối thủ của mình. Tôi nghĩ cái quan trọng và cơ bản nhất là phải cân nhắc về cách thi đấu sau khi phân tích điểm mạnh của đối phương rồi đưa ra chiến lược từ cách thi đấu của đối thủ nhưng họ lại không có quy trình phân tích đối thủ. Ban đầu tôi thấy rất ngạc nhiên nhưng họ không có văn hóa phân tích".[63]

Ông khẳng định vị trí thủ môn là một trong những vị trí quan trọng nhất, vị trí đặc biệt quan trọng trong đội hình quyết định đến thành công ở mọi đội bóng.[64] Miura Toshiya cho rằng xoay tua đội hình là điều thường thấy trong bóng đá chuyên nghiệp, giúp đảm bảo có nhiều sự lựa chọn và tạo nên sự bất ngờ cho đối phương khi xếp cầu thủ đá trái sở trường.[65] Miura Toshiya lựa chọn đội hình theo nguyên tắc: nếu cầu thủ không thể hiện được phong độ và khát vọng trong trận đấu mà ông theo dõi thì phải nhường cơ hội cho người khác, dù cho là công thần cũng không có trường hợp ngoại lệ.[17][66][67][68] Miura Toshiya là huấn luyện viên bóng đá dành sự tập trung cao độ với tất cả mọi giải đấu trong vai trò dẫn dắt các cấp độ đội tuyển bóng đá Việt Nam (giống với Henrique Calisto ở giai đoạn thành công cùng bóng đá Việt Nam), khác hẳn với các huấn luyện viên đội tuyển trước đây dẫn dắt (như Hoàng Văn Phúc) phân biệt giải đấu chính-giải đấu phụ. Miura Toshiya thúc đẩy tính cạnh tranh trong đội tuyển giống với thời Henrique Calisto dẫn dắt, trái ngược với lối mòn cách chơi và dùng người của Hoàng Văn Phúc.[69]

Lối chơi Miura Toshiya sử dụng là chắc chắn, thực dụng và đơn giản, không dùng các cầu thủ ít chịu va chạm và ngại đấu sức, giữ bóng lâu và làm chậm nhịp độ của toàn đội;[70] rèn luyện khả năng chuyển từ phòng ngự sang phản công.[71] Phương pháp hồi thể lực bằng cách ngâm nước đá lạnh sau mỗi buổi tập của cầu thủ được ông áp dụng được cho là mới mẻ đối với bóng đá Việt Nam.[71] Đối đầu với những đối thủ có lợi thế về thể hình và chơi mạnh mẽ ở khu trung tuyến tại ASIAD 17, Miura Toshiya xây dựng vững chắc khu vực trước bộ đôi trung vệ và tập trung tấn công hai cánh kết hợp sự linh hoạt của các tiền đạo phía trên. Sơ đồ chiến thuật thắng 4-1 U-23 Iran mà ông áp dụng rất linh hoạt (gồm 4-4-2, 5-4-1, 3-6-1), trong khi Phan Thanh Hùng và Hoàng Văn Phúc không phát huy được hiệu quả sơ đồ chiến thuật 4-5-1 do Henrique Calisto xây dựng.[72] Miura Toshiya phân tích điểm mạnh và điểm yếu của từng cầu thủ rồi hỏi thẳng “cậu tự tin ra sân không, tại sao mình phải sợ họ nào?” nhằm khích lệ tinh thần, làm công tác tư tưởng cho các học trò trước giờ ra sân; ông chỉ công bố đội hình xuất phát vài tiếng đồng hồ trước giờ bóng lăn để tạo động lực đến phút cuối cùng cho các học trò trong bài đá nội bộ một ngày trước giờ thi đấu.[73] Huấn luyện viên Nguyễn Phúc Nguyên Chương ấn tượng với đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam dưới thời Miura Toshiya là lối đá ngắn, nhanh nhẹn, đơn giản, thường dùng đội hình 4-4-2. Khi một cầu thủ có bóng, ba-bốn vệ tinh xung quanh đều di chuyển nhằm tạo khoảng trống để bất cứ cầu thủ nào cũng có thể áp sát khung thành đối phương và phong tỏa cầu thủ đội bạn khi họ có bóng.[68]

Chỉ trích

Huấn luyện viên Miura Toshiya bị cáo buộc có chiến thuật không phù hợp với thể trạng cầu thủ Việt Nam,[41][74][75] huấn luyện viên Nguyễn Thành Vinh và Lê Thụy Hải thông cảm cho Miura Toshiya do đội hình không sở hữu nhiều cầu thủ tốt như những người tiền nhiệm,[76] Miura Toshiya được coi là nạn nhân vì bóng đá Việt Nam "xây nhà từ nóc".[48][75] Ông bị một bộ phận người hâm mộ bóng đá chỉ trích không biết dùng người,[75] không đồng tình cách đá phòng ngự số đông và việc cầu thủ gặp chấn thương khi tập luyện,[77] Chấn thương của cầu thủ dưới thời huấn luyện viên Miura Toshiya được xác nhận do cầu thủ quá tải ở câu lạc bộ và mang lên đội tuyển quốc gia.[78] Phó chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Việt Nam Đoàn Nguyên Đức đòi sa thải và nói ông là "huấn luyện viên dở nhất trong 60 năm qua của bóng đá Việt Nam",[75] nguyên nhân được cho là Miura Toshiya ít dùng cầu thủ câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai và nội bộ lãnh đạo Liên đoàn Bóng đá Việt Nam chia rẽ quan điểm.[79][80] Một số thành viên chủ chốt của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam đã góp phần định hướng sai dư luận, phê phán quá mức đội tuyển của Miura Toshiya trong khi thiếu các dẫn chứng thuyết phục, thiếu các luận cứ khoa học dựa trên những thông số cụ thể.[41] Liên đoàn Bóng đá Việt Nam thừa nhận thực trạng nhiều cầu thủ lớn tuổi có trình độ chuyên môn và thể lực còn yếu, trong khi các cầu thủ trẻ tâm lý thi đấu chưa ổn định.[74] Dân trí cho rằng Miura Toshiya "thay đổi đội hình quá nhiều, sử dụng nhiều vị trí thi đấu không đúng sở trường khiến đội tuyển mất đi tính ổn định",[31][81] "xem trọng lối chơi thể lực và dùng nhiều bóng dài".[82] Trong thời gian nắm quyền, Miura Toshiya chịu chỉ trích từ nhiều phía về việc phải sử dụng các cầu thủ của câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai làm bộ khung chính của đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam.[27][56][83] Người hâm mộ dừng chỉ trích Miura Toshiya sau khi "bóng đá đẹp" tại Việt Nam đón nhận những thất bại của câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai ở V-League, U19 Việt Nam ở Giải vô địch bóng đá U-19 châu Á 2014, U22 Việt Nam ở SEA Games 2017; đồng thời những trường hợp tương đồng phòng ngự-phản công thành công xuất hiện như U19 Việt Nam dưới thời huấn luyện viên Hoàng Anh Tuấn và U23 Việt Nam dưới thời Park Hang-seo.[27] Khi được so sánh với Park Hang-seo, ông bị cho là thiếu nhạy bén hoặc bảo thủ trong lối chơi chiến thuật và dùng người; đồng thời thừa nhận lứa cầu thủ thời Park Hang-seo đồng đều hơn so với thời điểm Miura Toshiya dẫn dắt.[60] Công an nhân dân cho rằng Falko Götz và Miura Toshiya thất bại tại Việt Nam vì "cố gắng áp đặt sự khoa học, chuyên nghiệp quá nhanh, đến mức khắt khe và không phù hợp".[84]

Khen ngợi

Miura Toshiya vượt qua các chỉ tiêu thành tích của Liên đoàn bóng đá Việt Nam: huy chương đồng AFF Cup 2014, huy chương đồng SEA Games 2015; thậm chí đạt thành tích ngoài mong đợi như tham dự vòng đấu loại trực tiếp tại Đại hội Thể thao Châu Á 2014, giải vô địch bóng đá U23 châu Á 2016.[41][74][85][86] Miura Toshiya hồi sinh đam mê bóng đá của người hâm mộ đang chán bóng đá khi mà nền bóng đá Việt Nam trước đó khủng hoảng tuột dốc thảm bại: đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam bị loại ngay từ vòng bảng AFF Cup 2012, U-23 Việt Nam bị loại ngay vòng bảng SEA Games 2013, thua U-23 Indonesia 0-2 tại bán kết SEA Games 2011, thua liền 5 trận tại vòng loại Cúp bóng đá Châu Á 2015 (bao gồm cả Hồng Kông).[41][86][87] Lực lượng U-23 Việt Nam tại Sea Games 2017 với nhiều cầu thủ đã được Miura Toshiya xây dựng nền tảng từ hơn hai năm trước.[83] Nhiều nhân tố thành công dưới thời Park Hang-seo đã được Miura Toshiya phát hiện và đào tạo.[24]

Dân trí đánh giá Miura Toshiya là một trong những huấn luyện viên đội tuyển quốc gia giàu thành tích nhất trên bình diện các giải đấu tầm châu lục, thành tích của ông giúp Liên đoàn Bóng đá Việt Nam thoát khỏi yêu cầu cải tổ nhân sự từ nhóm các cựu cầu thủ ký đơn nhận xét "bóng đá Việt Nam đã chạm đáy", tái khẳng định lối chơi phòng ngự-phản công của Miura Toshiya phù hợp với các giải đấu châu Á, tương đồng với thành công của U-19 Việt Nam dưới thời Hoàng Anh Tuấn.[88] Huấn luyện viên Nguyễn Thành Vinh khen ngợi "giải nào ông ấy cũng đạt hoặc vượt chỉ tiêu. Về mặt chuyên môn, ông ấy thổi vào cầu thủ cái tinh thần khác, cái tâm thế khác khi tham dự các giải đấu tầm châu lục trở lên. Dưới thời huấn luyện viên Miura, hầu như người ta không lo chuyện đội tuyển có tiêu cực ở các giải quốc tế...Trình độ thể lực được nâng lên rõ rệt, chúng ta không hụt hơi trước các đội có đẳng cấp châu Á. Kỷ luật chiến thuật cũng khác hẳn trước đây".[52] Huấn kuyện viên Alfred Riedl khen ngợi "tôi thấy rằng đội tuyển Việt Nam đã thay đổi nhiều theo hướng tích cực dưới thời huấn luyện viên Miura".[89] Theo lời bình luận viên Quang Huy, huấn luyện viên Park Hang-seo đánh giá rất cao lối chơi của U23 Việt Nam tại ASIAD Incheon năm 2014 do Miura dẫn dắt.[90]

Miura Toshiya được ví như "nhà khai phá" vì phát hiện nhiều cầu thủ tiềm năng phù hợp lối đá phòng ngự - phản công;[68][91] trong đó ưu tiên sử dụng bóng dài ngẫu hứng và bứt tốc nhanh từ hai biên, yêu cầu phòng ngự chắc chắn trước khi xâm nhập dứt điểm sắc bén ở vòng cấm địa đối phương.[91] Lối đá phòng ngự - phản công mà Miura Toshiya áp dụng tại Việt Nam được huấn luyện viên Nguyễn Thành Vinh, Trần Văn Phúc khen ngợi; huấn luyện viên Vương Tiến Dũng cho rằng sơ đồ 4-2-3-1 của Miura Toshiya gây khó chịu cho đối phương.[92] Miura Toshiya biết cách pha trộn giữa chất kỹ thuật của nhóm cầu thủ câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai trên hàng tấn công, với sự chắc chắn nơi hàng phòng ngự.[93] Miura Toshiya dung hòa tốt mối quan hệ giữa nhóm cựu binh và tân binh, đặc biệt là nhóm các cầu thủ câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai lần đầu lên đội tuyển bóng đá U-23 quốc gia Việt Nam - nhóm cầu thủ gây nhiều tranh cãi xung quanh chuyện nhân sự của đội tuyển bóng đá Việt Nam.[94]

Đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam dưới thời Miura Toshiya có thế mạnh thể lực trong các trận đấu tầm cỡ quốc tế, tuy không hoa mỹ nhưng tấn công đa dạng (phối hợp đá nhỏ, chơi tấn công rực lửa khi cần, xen lẫn lối chơi tấn công là những đòn phản công tốc độ và kết hợp những đường bóng dài nhiều tính bất ngờ). Ông rất nghiêm khắc trong các buổi tập nhằm tạo sự tập trung cho đội bóng, cầu thủ phối hợp nhuần nhuyễn và khai thác tốt các tình huống cố định như dàn xếp đá phạt.[81][82] Các cấp độ đội tuyển dưới thời Miura Toshiya dẫn dắt đều xóa bỏ được hình ảnh èo uột thể lực thường thấy trước đây, ông là huấn luyện viên người nước ngoài đầu tiên tạo nên sự thay đổi đồng bộ này.[95] Miura Toshiya xây dựng lối chơi chống bóng bổng hiệu quả khi thi đấu với các đội bóng Đông Bắc Á (như Nhật Bản, Hàn Quốc) hay các đội bóng Tây Nam Á (như Iraq, Iran), đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam rất mạnh trong những pha dứt điểm bên ngoài khu vực 16m50.[82] Miura Toshiya kiếm soát tốt chấn thương của các cầu thủ hoạt động quá tải ở câu lạc bộ, số lượng cầu thủ chấn thương và mức độ chấn thương giảm dần khi gần tới giải đấu chính thức, cầu thủ đều đạt trạng thái hưng phấn nhất khi giải đầu bắt đầu.[78] Ông là người thay đổi nền tảng tư duy bóng đá Việt Nam; xây dựng thứ bóng đá khoa học, kỷ luật và đề cao thể lực được định hình rõ ràng.[96]